Πασχαλινά έθιμα στην Πιερία

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ

Ξεκινούσαν από το Σάββατο του Λαζάρου, διαρκούσαν ως την Κυριακή του Θωμά κι είχαν ως επίκεντρο την Ανάσταση του Χριστού. Κάποια συνεχίζονται μέχρι και σήμερα.

Την εβδομάδα πριν από το Σάββατο του Λαζάρου, τα σπίτια έπρεπε να καθαριστούν. Τέτοιου είδους δουλειές δεν έπρεπε να μείνουν για τη Μεγάλη Εβδομάδα. 

Το Σάββατο του Λαζάρου, παρέες κοριτσιών συνήθιζαν να τριγυρίζουν στα σπίτια, για να μαζέψουν από τις νοικοκυρές αυγά για να τα βάψουν. Ήταν οι γνωστές Λαζαρίνες. Το τραγούδι τους φανέρωνε τον ερχομό της Πασχαλιάς:«Ήρθ^’  η Λάζαρους, ήρθαν τα Βάϊα ήρθ' η Πασχαλιά που τρων τα ψάρια...»

Την Κυριακή των Βαΐων στην εκκλησία μοίραζαν τα "Βάγια", κλαδιά δηλαδή δάφνης και στη συνέχεια οι γυναίκες φύλαγαν για όλο το χρόνο. Στο μεσημεριανό τραπέζι για φαγητό υπήρχε παστός μπακαλιάρος ή ρέγκα,  με λάχανα ή ρύζι. 

Από τη Μεγάλη Δευτέρα το φαγητό θα ήταν πιο λιτό, μέσα στα πλαίσια της πένθιμης ατμόσφαιρας, που ακολουθούσε τις μέρες πριν την Ανάσταση.

Οι γυναίκες συνήθιζαν να παρακολουθούν όλες τις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας.

Τη Μεγάλη Πέμπτη, ημέρα της Σταύρωσης, οι νοικοκυρές ετοίμαζαν τα τσουρέκια και έβαφαν τ' αυγά. Το βάψιμο γινόταν με το «ριζάρι», τη ρίζα δηλαδή ενός φυτού που έβγαινε  στους κήπους .

Τη Μεγάλη Παρασκευή, ιδιαίτερα πένθιμη ημέρα, δεν έπρεπε να γίνει καμιά δουλειά και τα χέρια έπρεπε να μείνουν σταυρωμένα. Έτρωγαν στο πόδι λάχανα, μαυροφάσουλα και ξερά δαμάσκηνα. Τα μικρά κορίτσια στόλιζαν το πρωί τον Επιτάφιο με "γίτσια" και "πασκαλούδες" που μάζευαν από τις πλαγιές.

Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής όλο το χωριό μαζεύονταν στην εκκλησία για ν' ακούσει τα εγκώμια και για να γίνει η περιφορά του Επιταφίου, συνήθως εντός του ναού ή γύρω γύρω.

Έτσι, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου έφτιαχναν το πρόσφορο και μαζί ζύμωναν μικρά ψωμάκια, τα περίφημα«μπαμπλούκια». Έσφαζαν το κατσίκι, για να ετοιμάσουν την παραδοσιακή μαγειρίτσα, τα "λιανώματα", όπως την έλεγαν.

Λίγο πριν ξημερώσει η καμπάνα χτυπούσε για την αναστάσιμη λειτουργία κι ο κόσμος  ξεκινούσε για την εκκλησία, με αναμμένα δαδιά. Υπήρχε μια μαγεία στην ατμόσφαιρα και στο ναό, ο μόνος φωτισμός ήταν οι λαμπάδες που κρατούσαν οι πιστοί. Την καθορισμένη ώρα (γύρω στις 5 τα ξημερώματα), όλο το εκκλησίασμα έβγαινε στο προαύλιο της εκκλησίας για να ψάλλουν μαζί το «Χριστός Ανέστη».Κανείς δεν έπρεπε να κάθεται. Ξημερώνοντας πια, μόλις η λειτουργία τελείωνε, ο κόσμος  έπαιρνε το δρόμο της επιστροφής, αφού πρώτατσούγκριζε το κόκκινο αυγό, που όλοι συνήθιζαν να παίρνουν μαζί τους. 

Την Κυριακή του Πάσχα, οι γυναίκες μαγείρευαν το κατσίκι. Αργότερα, όταν τα αγαθά βρίσκονταν σε μεγαλύτερη αφθονία, μαζεύονταν οι συγγενείς για να ψήσουν τον οβελία στη σούβλα και να φάνε όλοι μαζί. Στις επισκέψεις δεν παρέλειπαν να τσουγκρίσουν το πασχαλινό αυγό. 

Το απόγευμα, γινόταν η λειτουργία της Δεύτερης Ανάστασης. 

Η χαρά της Ανάστασης επεκτείνονταν και σ' όλη την Διακαινήσιμη Εβδομάδα, για να κλείσει την Κυριακή του Θωμά, που ήταν και η κατακλείδα των εορτών του Πασχαλινού κύκλου. Και τη μέρα αυτή στηνόταν χορός με πολύ κέφι και τραγούδια, που πάντα συνόδευε η γκάιντα.

 

Αναδημοσίευση από άρθρο της φιλολόγου Κωνσταντίνας Χανδόλια,δημοσιευμένου στα πρακτικά συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς Πιερίας « Οι Λαζαίοι» με τίτλο: «Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων».

Ζωή Π.
Μαρία Π.
Κατερίνα Δ.
Ζωή Ρ.